In gesprek met de architecten van de Groene Loper: Fred Humblé

Gebouwen maken die identiteit geven aan hun omgeving, maar ook de indruk wekken dat ze er altijd al hebben gestaan. Bij het Maastrichtse bureau Humblé Martens Willems Architecten draait alles om context en historie; ontwerp en onderzoek gaan hand in hand. Humblé Martens Willems is verantwoordelijk voor het ontwerp van verschillende gebouwen aan en rond de Groene Loper. Ook renoveerde het bureau de Gemeenteflat. Verder is Fred Humblé een van de supervisors aan de Groene Loper. Redenen genoeg om hem voor te stellen in deze vijfde aflevering van onze serie over de architecten van de Groene Loper.

Twee generaties

Humblé Martens Willems Architecten is sinds begin dit jaar een ‘bureau met twee generaties’, zoals de in 1954 geboren Fred Humblé het uitdrukt. Toen traden Rik Martens (1977) en Maikel Willems (1980) als gelijkwaardig partner toe tot het bureau. Een logische stap in een proces waarin Humblé gaandeweg het stokje overdraagt aan zijn jongere kantoorgenoten. Samen drukken de architecten hun stempel op verschillende gebouwen en gebieden in Maastricht, Limburg en Nederland. Humblé Martens Willems Architecten, waar in totaal nu zeven mensen werken, heeft zich de laatste jaren gespecialiseerd in het toevoegen of renoveren van woongebouwen in complexe stedelijke situaties. Het bureau is actief als architect en/of stedenbouwkundige en begeleidt renovaties en verduurzamingsingrepen voor woningcorporaties en beleggers.

Aan en rond de Groene Loper teken(d)e het bureau het woongebouw op de kop van de Voltastraat tegenover de kerk, woningen aan het eind van de Kolonel Millerstraat, het complex met sociale huurwoningen aan de Bauduinstraat en een zorggebouw aan de Akersteenweg. Elders in Maastricht wordt onder meer gewerkt aan de invulling van het Klevarie-terrein en het in collectief opdrachtgeverschap ontwikkelde gebouw Les Mouleurs in het Sphinxkwartier. Buiten Maastricht is het bureau onder meer actief bij het centrumplan in Vaals, de herontwikkeling van Schinkel-Zuid in Heerlen en het Enka-terrein in Ede.

Op de schouders van het verleden

Bij elke opdracht doet Humblé Martens Willems Architecten uitgebreid onderzoek naar de geschiedenis van een plek en/of gebouw. ‘Wat waren de intenties vroeger, waarom zijn een gebied of gebouw ooit zo ontstaan of opgezet? Maar ook: wat maakt een plek of gebouw bijzonder en hoe kunnen we dat laten terugkomen of terugbrengen?’, vertel Humblé. ‘Wat wij doen, moet altijd iets toevoegen aan de plek. Veel architecten hebben nogal eens de neiging om iets anders te willen. Wij vinden dat je altijd verder bouwt op de schouders van het verleden. Welke kwaliteiten daarvan neem je mee naar het heden? We maken het nieuwe op basis van wat er was, alsof een gebouw er altijd al heeft gestaan. Dat bereik je alleen met een optimale aansluiting op de omgeving, door de compositie en het materiaalgebruik. Tegelijkertijd schromen we er niet voor zo nu en dan een vervreemdend element toe te voegen. Dat maakt een gebouw spannender. Oud en nieuw gaan zo samen een verhaal aan.’

Oorspronkelijke kwaliteit terugbrengen

De werkwijze van Fred Humblé en Maikel Willems bij de renovatie van de Gemeenteflat is exemplarisch voor het bureau. Het gebouw moest haar oorspronkelijke kwaliteit terugkrijgen. Die was door alle stuc- en verfbeurten door de jaren heen verloren gegaan. Humblé en Willems lieten verffabrikant Sikkens minutieus onderzoek doen naar de oorspronkelijke kleur van de gevels van de flat. ‘Daar kwam de huidige groene kleur uit en die hebben we laten terugbrengen. Om ook de oorspronkelijke kozijnen terug te krijgen, maar dan met een hoge isolatiewaarde, hebben we gekozen voor aluminium-kozijnen. Dat is niet hetzelfde materiaal als vroeger, maar zorgt wel voor dezelfde dimensies. Anders dan in het oorspronkelijke gebouw hebben we het in de jaren tachtig op het originele metselwerk van sommige gebouwdelen aangebrachte stucwerk niet bruin gemaakt, maar dezelfde groene kleur gegeven als elders in het gebouw. Daar kunnen we dan eindeloos over twijfelen, want zo wijken we af van het origineel.’

De noodzaak van een geheugen

Behalve als architect is Fred Humblé ook als supervisor betrokken bij de Groene Loper. Ten tijde van de aanbesteding benaderde Edzo Bindels van West 8, maker van het plan voor de Groene Loper, hem om als lokale partner mee te werken. Daaruit vloeide het supervisorschap voort, dat Humblé nog steeds deelt met Bindels en, als vooruitgeschoven post van de Welstands- en Monumentencommissie, de Belgische architect Nick Ceulemans. Humblé en Bindels actualiseerden ook samen het oorspronkelijke plan in het stedenbouwkundig masterplan (officieel ‘Vormgevingsvisie C’) uit 2017.

Humblé was in zijn carrière al vaker supervisor, maar het supervisorschap bij de Groene Loper is wel onderscheidend. ‘Het komt zelden voor dat je zo lang bij een project betrokken blijft. Dat is echter belangrijk omdat een langlopend project een geheugen nodig heeft. Er moeten mensen zijn die zich herinneren wat ooit is afgesproken, waarom er voor het plan is gekozen. Dat dragen wij als supervisors uit. Het gaat Edzo en mij dan niet om de details, maar om het behoud van het uitgangspunt van de vastgoedontwikkeling aan de Groene Loper. Het moet een waardige laan worden. Als we dat zeggen, weet iedereen meteen waar we het over hebben. Daarbij helpt ook de hechte samenwerking tussen Ballast Nedam Development als ontwikkelaar en Projectbureau A2 Maastricht als opdrachtgever. Ook dat zorgt voor de noodzakelijke continuïteit. Die continuïteit betekent overigens niet dat alles van tevoren al vastligt. Integendeel, je moet iedere dag nieuwe updates geven aan waar je mee bezig bent. Maar je moet niet iedere dag een andere weg willen inslaan om het anders te gaan doen. Dan wordt het chaos, want anders is zeker niet altijd beter.

Goede samenwerking

Als supervisors begeleiden Humblé en Bindels de ontwerpsessies van de architecten aan de Groene Loper. Humblé is zeer te spreken over de goede samenwerking tussen de architecten, die niet vanuit hun ego maar vanuit onderling respect bereid zijn hun ontwerpen op elkaar af te stemmen om zo het totale plan beter te maken. Humblé legde zelf zijn ontwerp van het complex met sociale huurwoningen aan de Bauduinstraat aan zijn collega’s voor, ook al behoort dit officieel niet tot het plangebied van A2 Maastricht. ‘Dat was een goede zet, ondanks dat mijn collega’s niet mals waren in hun bemerkingen. Zo’n plan voor sociale woningbouw heeft een beperkt budget, maar het commentaar tijdens de ontwerpsessie heeft mij zeer geholpen er samen met Woningstichting Maasvallei toch een goed plan van te maken.’ 

Bij de projecten die wel tot A2 Maastricht behoren, zijn er duidelijke afspraken gemaakt om Humblé niet in een ongewenste dubbelrol te brengen van architect en supervisor. Het zorggebouw aan de Akersteenweg wordt daarom ontworpen door zijn kantoorgenoot Rik Martens. En de nog te ontwerpen nieuwe woningen aan de Kolonel Millerstraat, ontworpen door Maikel Willems, liggen aan de rand van het plangebied. ‘Die horen qua sfeer niet bij de Groene Loper; daar moet wat anders komen dat past in de buurt. Zo houden we onze rollen zuiver en integer.’