Home / Bouw & Techniek / Installaties en veiligheid
© Reen van Beek

Installaties en veiligheid

Een goed functionerende en veilige tunnel is meer dan beton en asfalt. In de Koning Willem-Alexandertunnel zitten ruim 50 verschillende installaties, die nodig zijn om de tunnel dagelijks op een veilige manier te kunnen gebruiken. 

Verkeers- en tunneltechnische installaties (VTTI)

De installaties in de tunnel hebben allemaal een eigen functie. De meeste installaties zijn nodig voor het dagelijks functioneren van de tunnel en een vlotte doorstroming van verkeer. Dit zijn de verkeerstechnische installaties. De tunneltechnische installaties zijn bedoeld om incidenten te voorkomen en te detecteren. Daardoor kan snel en effectief gehandeld worden bij onverwachtse gebeurtenissen zoals autopech of een ongeval.

  • Diverse installaties in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans Diverse installaties in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans
  • Monteren van tunnelverlichting. © Reen van Beek Monteren van tunnelverlichting. © Reen van Beek
  • Aanbrengen van vluchtdeuren en hulppostkasten. © Reen van Beek Aanbrengen van vluchtdeuren en hulppostkasten. © Reen van Beek
  • Ventilatoren bij de tunnelingang. © Fred Berghmans Ventilatoren bij de tunnelingang. © Fred Berghmans
  • Aanleg van de blusleiding. © Reen van Beek Aanleg van de blusleiding. © Reen van Beek

Meer dan 50 verschillende systemen

De standaarduitrusting van de Koning Willem-Alexandertunnel bestaat onder andere uit een betrouwbare energievoorziening, verlichting, een 24-uurs camerabewakingssysteem in en nabij de tunnel, ventilatoren, systemen voor de doorstroming van verkeer (detectielussen, matrixborden boven de weg, verkeerslichten en afsluitbomen buiten de tunnel), hulppostkasten met noodtelefoon en blusvoorzieningen voor zowel weggebruikers als brandweer, luidsprekers, een omroepinstallatie en een veilige vluchtweg (vluchtdeuren en vluchtgang met overdruk en geluidsbakens).

Bijzonder: geen hoogtedetectie

In de Koning Willem-Alexandertunnel zit geen hoogtedetectiesysteem voor vrachtwagens. Dat is niet nodig, want de vrije doorrijhoogte is 4,70 meter. Dat is hoger dan de meeste rijkswegtunnels (4,50 meter). Hierdoor is het risico op storingen door onder andere opwaaiende dekzeilen van vrachtauto’s kleiner. En dus ook de kans op vertraging en files.

Bediening van de installaties

De tunnel heeft twee dienstengebouwen: in het zuiden bij knooppunt Europaplein (dienstengebouw Zuid) en in het noorden bij kruispunt Geusselt (dienstengebouw Noord). In deze gebouwen is allerlei apparatuur voor de aansturing van de tunnelinstallaties ondergebracht. De VTTI functioneren deels automatisch en worden deels bediend door de wegverkeersleiders in de verkeerscentrale van Rijkswaterstaat in Helmond. Zij houden de Koning Willem-Alexandertunnel en weggebruikers 24 uur per dag in de gaten via camera’s. Zodra er iets aan de hand is, wordt dit meteen opgemerkt en actie ondernomen. Als dat nodig is – bijvoorbeeld bij een storing, noodsituatie of onderhoud – kunnen de installaties ook lokaal bediend worden vanuit de commandoruimte in dienstengebouw Noord.

Dienstengebouwen: hart van de tunnel

De twee dienstengebouwen zijn het kloppend hart van de Koning Willem-Alexandertunnel. Ze zitten vol met apparatuur en voorzieningen die noodzakelijk zijn om de tunnel met alle installaties te laten functioneren. Zo zijn er meerdere technische kamers met schakelkasten en kabels en leidingen en daarnaast aparte ruimtes met onder andere transformatoren, noodstroomaggregaten, een back-up energievoorziening, een verwarmings- en luchtbehandelingsinstallatie, koelmachines en een bluswaterreservoir met pompen.

Dienstgang in MTK - Reen van Beek.jpg
Dienstgang in het middentunnelkanaal, met kabels in de kabelgoten. © Reen van Beek

Middentunnelkanaal

Beide dienstengebouwen sluiten direct aan op de dienstgang in het middentunnelkanaal. Het middentunnelkanaal is de ruimte tussen de twee naastgelegen tunnelbuizen en heeft twee verdiepingen: bovenin de dienstgang en beneden de vluchtgang. De dienstgang is een technische ruimte, met langs beide wanden tal van kabels en verdeelkasten voor de verschillende tunnelinstallaties. De dienstgang is alleen toegankelijk voor monteurs. De vluchtgang is de noodroute voor weggebruikers om de tunnel veilig te kunnen verlaten.

  • Dienstengebouw Zuid bij knooppunt Europaplein. © Reen van Beek Dienstengebouw Zuid bij knooppunt Europaplein. © Reen van Beek
  • Dienstengebouw Noord in aanbouw bij kruispunt Geusselt. © Reen van Beek Dienstengebouw Noord in aanbouw bij kruispunt Geusselt. © Reen van Beek
  • Aanleggen van kabels onder de vloeren in het dienstengebouw. © Reen van Beek Aanleggen van kabels onder de vloeren in het dienstengebouw. © Reen van Beek
  • Schakelkasten in het dienstengebouw. © Reen van Beek Schakelkasten in het dienstengebouw. © Reen van Beek
  • Aanleggen van de klimaatregeling in het dienstengebouw. © Reen van Beek Aanleggen van de klimaatregeling in het dienstengebouw. © Reen van Beek
  • Koelmachines houden de technische ruimtes in het dienstengebouw op temperatuur. © Reen van Beek Koelmachines houden de technische ruimtes in het dienstengebouw op temperatuur. © Reen van Beek
  • Leidingwerk in het dienstengebouw. © Reen van Beek Leidingwerk in het dienstengebouw. © Reen van Beek
  • Noodstroomaggregaten in het dienstengebouw vormen een back-up energiebron voor de tunnelinstallaties. © Reen van Beek Noodstroomaggregaten in het dienstengebouw vormen een back-up energiebron voor de tunnelinstallaties. © Reen van Beek
  • Dienstengebouw Noord ligt verscholen in de Geusseltheuvel. © Reen van Beek Dienstengebouw Noord ligt verscholen in de Geusseltheuvel. © Reen van Beek
Bibian Derikx, Ralph Jansen en Patrick Maessen.jpg

"Toen we in 2010 begonnen met het
ontwerp van de VTTI was er nog geen duidelijke wetgeving voor tunnels in Nederland. Tunnels waren een beetje een hoofdpijndossier voor Rijkswaterstaat."

Lees het interview met Ralph Jansen, Bibian Derikx en Patrick Maessen over de aansturing van de VTTI.

 

Maastrichts tintje

De twee dienstengebouwen bevinden zich bovenop het tunneldak. De buitenmuren bestaan uit baksteen en roosterelementen, die voor ventilatie van het gebouw zorgen. In de muren komt de Maastrichtse ondergrond terug. In een aantal bakstenen is namelijk mergel verwerkt uit de tunnelbouwkuip. Tussen de bakstenen van Dienstengebouw Zuid – dat altijd zichtbaar blijft – zijn brokken vuursteen uit de tunnelbouwkuip ingemetseld. Dienstengebouw Noord ligt in de groene heuvel bij Geusselt. Hier zijn aan weerszijden van de gevel schanskorven met vuursteen aangebracht

Maastrichts tintje - Reen van Beek.jpg
Verwerking van vuursteen uit de tunnelbouwkuip in de muur van het Dienstengebouw Zuid. © Reen van Beek

Ontwerpen, monteren en testen

Team VTTI stond aan de lat voor het ontwerpen, monteren en testen van alle verkeerstechnische en tunneltechnische installaties. Eind 2013 werd begonnen met de softwareontwikkeling. Oftewel: het schrijven en programmeren van de software om alle installaties te laten functioneren. In een virtuele testomgeving bestaande uit onder andere ‘slimme computers’ kon de tunnel volledig worden nagebootst en werd de software al getest vóór het testen in de tunnel zelf. Nadat de betonnen ruwbouw van de tunnel eind 2014 was afgerond, ging het werk ondergronds verder. In 2015 was team VTTI vooral bezig met het monteren van alle installaties, in 2016 verschoof het accent naar het testen. Hieraan werd veel tijd en aandacht besteed. Niet voor niets, want het testen moest de betrouwbaarheid van de systemen en de veiligheid voor weggebruikers aantonen. Dat is wettelijk vastgelegd in de Landelijke Tunnelstandaard. Daarom gebeurde het testen volgens een uitgebreid testtraject.

Testfasering uitgelegd

Het testproces bestond uit een aantal stappen. Zo werd elke installatie al getest vóór het verlaten van de fabriek, tijdens de Factory Acceptance Test (FAT). Als de FAT goed was afgerond, plaatste team VTTI de installaties in de tunnel. Hier werd opnieuw een test per installatie uitgevoerd: de Site Acceptance Test (SAT). Als de systemen afzonderlijk goed werkten, werden ze stapsgewijs aan elkaar gekoppeld. Want tunnelinstallaties moeten niet alleen afzonderlijk goed functioneren, maar vooral ook samen. Dit 'samenwerken' van de technische systemen werd getest bij de integrated Site Acceptance Test (iSAT). In alle gevallen gebeurde het testen volgens uitgebreide testprotocollen, om er zeker van te zijn dat er niks werd overgeslagen en elk systeem doet wat het moet doen.

Grande finale

De laatste test was de SIT, de Site Integretation Test. Dit was de belangrijkste, finale test tussen ‘techniek’ en mens’. Avenue2 deed deze test samen met de samenwerkende hulpdiensten en de wegverkeersleiders van Rijkswaterstaat die de tunnel 24/7 in de gaten houden vanuit de verkeerscentrale. Alle partijen samen beslisten dat de tunnel klaar was voor een veilig, dagelijks gebruik. Na het succesvol doorlopen van het gehele testtraject, kon de onafhankelijke veiligheidsbeambte zijn advies geven en de gemeente Maastricht een definitief besluit nemen over het verlenen van de openstellingsvergunning.

 

Henk Janse en Wim Toonen.jpg

“Vlak voor het in bedrijfstellen van de verlichting in de tunnel werkten we met maar liefst 400 mensen aan VTTI. De druk ging ook daarna niet van de ketel. We hebben de tunnel met stomend en kokend water open gekregen.”

Lees het interview met Henk Janse en Wim Toonen over de aanleg van de VTTI.

  • Testen van tunnelinstallates vanuit de commandoruimte in dienstengebouw Noord. © Bert Janssen Testen van tunnelinstallates vanuit de commandoruimte in dienstengebouw Noord. © Bert Janssen
  • Testen van de tunnelinstallaties door een medewerker. © Reen van Beek Testen van de tunnelinstallaties door een medewerker. © Reen van Beek
  • Het testen gebeurde vanuit de commandoruimte in dienstengebouw Noord. © Reen van Beek Het testen gebeurde vanuit de commandoruimte in dienstengebouw Noord. © Reen van Beek
  • Het in bedrijf stellen en testen van alle installaties vindt plaats volgens uitgebreide protocollen. © Reen van Beek Het in bedrijf stellen en testen van alle installaties vindt plaats volgens uitgebreide protocollen. © Reen van Beek
  • Ook de matrixborden en verkeerslichten buiten de tunnel werden uitvoerig getest. © Fred Berghmans Ook de matrixborden en verkeerslichten buiten de tunnel werden uitvoerig getest. © Fred Berghmans
  • Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Bert Janssen Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Bert Janssen
  • Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans
  • Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Bert Janssen Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Bert Janssen
  • Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans
  • Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans Oefenen in de Koning Willem-Alexandertunnel. © Fred Berghmans

Meer over tunnelveiligheid...

Het ontwerp van de Koning Willem-Alexandertunnel, de voorzieningen en de 24-uurs bewaking vanuit de verkeerscentrale van Rijkswaterstaat zorgen er samen voor dat zowel de kans op een ongeval als de mogelijke gevolgen zo klein mogelijk worden gehouden. En dankzij regelmatig onderhoud blijft een veilig dagelijks gebruik van de tunnel gegarandeerd, ook op de lange termijn. Lees meer over tunnelveiligheid

Top