Home / Innovatieve aanpak / Grensverleggende samenwerking
Samenwerkingspartners bij het inschuiven van het viaduct A2/A79 bij Kruisdonk. © Robert Lambrix

Grensverleggende samenwerking

Best for project. Best for city. Best for region. Dat waren de motto’s die centraal stonden in de intensieve samenwerking tussen de publieke partijen en marktpartijen van A2 Maastricht. Er werd gewerkt volgens het ‘Maastrichtse Model’. Alle partners lieten hun eigen (deel)belangen los en investeerden samen in het gemeenschappelijk belang van de tunnelaanleg en gebiedsontwikkeling.

Het A2 Maastricht Model

Het A2 Maastricht Model staat voor een intensieve samenwerking tussen opdrachtgever (publieke partijen) en opdrachtnemer (marktpartijen). Dat gebeurde al vanaf het begin, toen marktpartijen werden betrokken om samen met de overheid plannen te ontwikkelen. Om zo tot de beste totaaloplossing voor stad en snelweg te komen. Ook tijdens de hele uitvoeringsperiode stond de Best for Project-gedachte centraal: samen toewerken naar het beste resultaat. Projectbureau A2 Maastricht en Avenue2 zaten zelfs in hetzelfde kantoorgebouw bij voetbalstadion Geusselt, elk op een eigen verdieping. Er was wekelijks overleg tussen de directies en managers. Naar de werkvloer werd een sfeer van rust, toewijding en vertrouwen uitgestraald. Zo bleef iedereen steeds samenwerken aan één doel. De gezamenlijke aanpak werd bovendien consequent doorgetrokken in de communicatie over A2 Maastricht, door te werken met één gezamenlijk communicatieteam van opdrachtgever en opdrachtnemer. 

De intensieve samenwerking bleef ook bestaan tijdens de gebiedsontwikkeling na het gereedkomen van de tunnel. Alhoewel in een veel kleinere bezetting, zaten Projectbureau A2 Maastricht en ontwikkelaar Ballast Nedam Development nog steeds in hetzelfde gebouw. Anno 2022 was dat de voormalige Theresiaschool aan de Groene Loper.

Communicatie en Omgevingsmanagement

A2 Maastricht werkte tijdens de tunnelbouw met één gezamenlijk team Communicatie en Omgevingsmanagement van projectbureau A2 Maastricht (opdrachtgever) en Avenue2 (opdrachtnemer). Over alle activiteiten werd integraal gecommuniceerd en ook de woordvoering gebeurde centraal. Immers: de buitenwereld’ heeft geen boodschap aan contractbepalingen of onderlinge afspraken, maar wil zo snel en helder mogelijk weten wanneer wat waar gaat gebeuren en met welke impact. Dat kan alleen bereikt worden door de ‘wij-versus-zij-gedachte’ aan de kant te schuiven. Zowel intern, als extern. Gezamenlijke communicatie betekende ook openheid van opdrachtnemer naar opdrachtgever. En andersom. Zowel in goede als in slechte tijden. 

 

Tijdens de gebiedsontwikkeling werd de communicatie gescheiden, maar de onderlinge afstemming bleef. Projectbureau A2 Maastricht richtte zich daarbij op het profileren van het gebied als the place to be; bij ontwikkelaar Ballast Nedam Development lag de nadruk in de communicatie op het letterlijk in de markt zetten van het vastgoed in het gebied als the place to buy

Louis Prompers.jpg

"Een project is zo goed als de kwaliteit van de samenwerking. Je moet elkaars belangen respecteren en ze niet laten concurreren met elkaar."

Lees het interview met Louis Prompers over wat van A2 Maastricht een succes maakte. 

Opdrachtgevers: vier partijen

Aan opdrachtgeverskant waren er vier aandeelhouders, die samenwerkten in het Projectbureau A2 Maastricht en in de Stuurgroep A2 Maastricht:

  • Rijkswaterstaat (ministerie van Infrastructuur en Milieu): als beheerder van de snelweg A2;
  • Gemeente Maastricht: vanwege de grote betekenis van de ondertunneling van de N2/A2 en de gebiedsontwikkeling voor de stad;
  • Gemeente Meerssen: vanwege de verknoping van de A2/A79 en de ontsluiting van bedrijventerrein Beatrixhaven;
  • Provincie Limburg: vanwege de ontsluiting van Beatrixhaven en de regionale woningbouwopgave.

De grensverleggende samenwerking tussen deze partners werd in 2006 contractueel vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Daarin stond onder meer dat Rijkswaterstaat en de gemeente Maastricht het project realiseerden. Zij fungeerden in de praktijk dus, namens de vier bovengenoemde opdrachtgevers, als de feitelijke opdrachtgevers.

Opdrachtnemer: Avenue2

Aan de opdrachtnemerskant waren er twee aandeelhouders, die samen het consortium Avenue2 vormden:

  • Ballast Nedam: Ballast Nedam Infra en Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij; 
  • Strukton: Strukton Betonbouw en Strukton Bouw & Vastgoed.

Avenue2 ontwierp het winnende plan de Groene Loper én voerde het uit. Aanvankelijk werkten Ballast Nedam en Strukton samen aan de uitvoering van de infrastructurele werkzaamheden. In 2015 scheidden de wegen zich als gevolg van de verliezen op het project: Strukton voltooide de infrastructurele werkzaamheden, Ballast Nedam zou daarna de vastgoedontwikkeling op zich nemen. Hier leest u meer over de financiële problemen bij A2 Maastricht en de wijze waarop deze zijn opgelost.

P2131943-F Reen van Beek.JPG
© Reen van Beek

Projectbureau A2 Maastricht tijdens de tunnelbouw...

A2 Maastricht is vanuit de opdrachtgevers aangestuurd door Projectbureau A2 Maastricht, dat in 2003 – nog voor de aanbestedingsfase – werd opgericht. Het projectbureau had via een Stuurgroep een vergaand mandaat voor het realiseren van het project. Op enkele sleutelposities werkten mensen vanuit de gemeente Maastricht en Rijkswaterstaat. Het hoofdbestanddeel bestond uit specialisten van externe bureaus. Tussen 2003 en 2009 stond het projectbureau garant voor een goede coördinatie tijdens de fase van de planprocedures en aanbesteding. Vanaf 2010 stond het projectbureau samen met Avenue2 aan de lat voor een goede uitvoering van de tunnelbouw. Het projectbureau zat ook in het Ready to Operate-team (RTO), waarin opdrachtgever, aannemer Avenue2, wegbeheerder Rijkswaterstaat, gemeente Maastricht en de hulpdiensten vanaf eind 2013 samenwerkten om de ingebruikname van de tunnel voor te bereiden. 

… en tijdens de gebiedsontwikkeling

Ook nadat de tunnel eenmaal in gebruik was genomen, eind 2016, is Projectbureau A2 Maastricht blijven functioneren in relatie tot de specifieke opgaven in de vastgoedontwikkeling. Daarnaast bleef het voortdurend zoeken naar mogelijkheden om de kansen te benutten die de gebiedsontwikkeling kon bieden voor de omringende buurten en de stad Maastricht. En het bureau vervulde op verzoek van de moederorganisaties Rijkswaterstaat en gemeente Maastricht de regierol bij de afhandeling van vraagstukken en ‘kinderziektes’ die zich aandienden na de tunnelbouw en tijdens de ingebruikname van de Groene Loper. 

 

De omvang van het projectbureau werd met deze nieuwe taken wel drastisch teruggebracht. Tijdens de tunnelaanleg werkten in de drukste tijden tussen de 40 en 50 fte’s bij het projectbureau. Toen de tunnel gereed was, gingen met name alle medewerkers van Rijkswaterstaat weg (de infraklus was immers geklaard). Wat bleef, was een kleine kern met de algemene projectdirecteur (in deeltijd), de manager gebiedsontwikkeling, twee en later een communicatieadviseur, de projectsecretaris en een projectleider vergunningen en procedures. Samen minder dan 5 fte’s. 

 

Lees meer over de continuïteit in het opdrachtgeverschap van A2 Maastricht en de voordelen die dit biedt voor de gebiedsontwikkeling.

9L0A8092.jpg

"Je moet in zo’n project slagvaardig durven te opereren en soms verder durven te gaan dan de processen voorschrijven. In een zelfstandig projectbureau heb je meer speelruimte dan binnen je eigen organisatie."

Lees het interview met Peter Berden en Leo Kuepers over het projectmanagement bij A2 Maastricht.

Stuurgroep A2 Maastricht

In de Stuurgroep A2 Maastricht hadden bestuurders en directeuren van de vier moederorganisaties zitting. De stuurgroep fungeerde als een 'raad van commissarissen'. Samen hielden ze toezicht op de voortgang van A2 Maastricht en stuurden ze bij waar nodig. Belangrijke ontwikkelingen en beslissingen werden steeds in de stuurgroep besproken en afgestemd.

Risicobeheersing

Op 7 oktober 2009 tekenden het ministerie voor Verkeer en Waterstaat en de gemeente Maastricht (namens de vier opdrachtgevers) met Avenue2 het contract voor de uitvoering van het plan Groene Loper voor A2 Maastricht. Het contract noemde als opleverdatum voor de verkeerskundige onderdelen 16 december 2016. Bijzonder is dat naast het contract ook meteen de beginselen werden vastgesteld van waaruit zou worden samengewerkt.
 
Om de risico’s van de tunnelbouw zo strak mogelijk te beheersen, deelden de directies en managers van Avenue2 en Projectbureau A2 Maastricht tijdens wekelijks overleg alles met elkaar.  Wat heb je gehoord op de werkvloer? Welke problemen zie je aankomen? Wat kunnen wij doen om jou te helpen? Hoe beheersen we de risico’s proactief zodanig dat iedereen zich er prettig bij voelt, zonder dat dit afbreuk doet aan de wederzijdse verdeling van de verantwoordelijkheden? Hoe voorkomen we dat de bouw vertraging oploopt, om onnodige kosten te voorkomen? Allemaal vragen die bespreekbaar werden gemaakt, vanuit de Best for Project-gedachte.

 

Tijdens de gebiedsontwikkeling, na het gereedkomen van de tunnel, bleef deze gedachte overeind. De frequentie en ‘zwaarte’ van het overleg nam daarbij wel af. Er was inmiddels ook geen sprake meer van grote (publieke) risico’s, die gezamenlijk moesten worden beheerst. Het enige risico dat de opdrachtgevers feitelijk nog liepen, was dat de geplande vastgoedontwikkeling niet volledig en/of met de gewenste kwaliteit gerealiseerd zou worden. Het financieel risico van deze ontwikkeling lag inmiddels volledig bij Ballast Nedam Development.

 

Afspraken vooraf

Van tevoren werden duidelijke afspraken gemaakt over hoe om te gaan met onvoorziene zaken tijdens de tunnelbouw: 

  • In de Samenwerkingsovereenkomst was opgenomen dat ingebrachte extra wensen die overduidelijk afkomstig waren van één (overheids)partij ook door die partij werden betaald.
  • Alle partijen (publiek en privaat) droegen risico en spanden zich in om de risico’s proactief te beheersen. Daarbij werden de risico’s neergelegd bij de partij die daarvoor vanuit wet- en regelgeving verantwoordelijk was of die er het best mee uit de voeten kon. Zo lag het risico van het stilleggen van de bouw bij bijzondere archeologische vondsten bij de opdrachtgever. Het normale bouwrisico lag bij Avenue2.
  • Voor kleinere, onvoorziene extra werkzaamheden waarvan de aanleiding minder duidelijk was, werd een aparte pot ingericht van € 4 miljoen. Projectbureau en Avenue2 vulden dit ‘weerstandsfonds’ op 50/50-basis uit de eigen potten onvoorzien. Reden hiervoor was het specifieke karakter van A2 Maastricht, waarin gebiedsontwikkeling en infrastructuur werden gecombineerd. Er konden daardoor in de praktijk ‘grijze gevallen’*) ontstaan waarvoor nog geen beproefde oplossingen, laat staan jurisprudentie bestonden. Het ‘weerstandsfonds’ is uiteindelijk volledig opgegaan, door de optelsom van vele kleine uitgaven.

*) Met grijs wordt hier bedoeld werkzaamheden waarvan de primair verantwoordelijke – opdrachtgever of opdrachtnemer – niet direct was aan te wijzen. Door hiervoor een apart fonds in te richten, werden potentiële juridische geschillen in de kiem gesmoord en kon de bouw doorgaan.

Top