Home / Innovatieve aanpak / Aanbesteding en procedures

Aanbesteding en procedures

De aanpak van A2 Maastricht was anders dan anders, ook wat betreft het doorlopen van de wettelijke procedures. Het project kenmerkte zich door een gecombineerde aanpak van de Tracé/MER-procedure, de gemeentelijke bestemmingsplanprocedures en een aanbesteding. Hierdoor zijn de verplichte procedures in 7½ jaar (2004 - 2011) afgerond. Dat is zeer kort in Nederland. Ook bij de vastgoedontwikkeling stond het streven voorop om de procedures zo snel en soepel mogelijk te doorlopen. Daarvoor werd een strak proces ingericht. 

nieuwjaarsbalans.jpg
Bekendmaking beste plan voor stad en snelweg in juni 2009. © Archief Projectbureau A2 Maastricht

Waarom drie procedures?

Voor de uitvoering van tunnelaanleg in A2 Maastricht moesten drie wettelijke procedures worden doorlopen:

  • De Tracéprocedure met MER (milieueffectrapport) voor de ondertunneling van de N2 tussen kruispunt Geusselt en knooppunt Europaplein, de verknoping van de A2 met de A79 en de nieuwe ontsluitingsweg (nu: de Nieuwe Limmelderweg) naar bedrijventerrein Beatrixhaven.
  • De bestemmingsplanprocedures voor de bovengrondse herinrichting, het nieuwe vastgoed in de stad en de ontsluitingsweg naar Beatrixhaven. 
  • De aanbestedingsprocedure om aan marktpartijen te vragen een totaalplan voor A2 Maastricht uit te werken.

Anders dan anders 

In de klassieke aanpak maakt de opdrachtgever een plan, dat na afronding van de tracéprocedure in juridische termen onherroepelijk (definitief) wordt. Daarna wordt het tracé uitgewerkt in het bestemmingsplan en vraagt de opdrachtgever in de aanbestedingsprocedure aan marktpartijen om een bieding te doen op het plan. De procedures worden daarbij na elkaar doorlopen. Maar niet bij A2 Maastricht. Hier is de tracéprocedure halverwege onderbroken om eerst de aanbestedingsprocedure te doorlopen, en zo gebruik te maken van de kennis van de markt. Na de keuze voor het beste plan – de Groene Loper van Avenue2 – is de tracéprocedure voortgezet. Parallel daaraan is de procedure doorlopen om twee bestemmingsplannen te maken. Het Tracébesluit en de twee bestemmingsplannen werden tegelijkertijd onherroepelijk: op 30 december 2011 kwam er definitief groen licht voor de uitvoering.

Jeroen Maas en Dik Bouman.jpg

"In het Ambitiedocument stond wat de opdrachtgever wilde. Verder was er een functioneel Programma van Eisen en een kaart met het plangebied. Ik vond dat getuigen van lef. Het zat allemaal goed in elkaar en prikkelde enorm onze creativiteit."

Lees het interview met Dik Bouman en Jeroen Maas over de aanbesteding en planprocedures.

Eerste fase wettelijke procedures: juni 2004 - eind 2006

De planprocedures startten in 2004 met de startnotitie 'A2 Passage Maastricht'. In de eerste fase van de MER (milieueffectrapport) werden begin 2006 twaalf oplossingen voor de bestaande A2-passage (de N2 tussen kruispunt Geusselt en knooppunt Europaplein) naast elkaar gezet. Ze varieerden van ondertunneling tot een oostelijke of westelijke omlegging. De gemeente Maastricht beschreef bovendien een aantal varianten voor de ontsluiting van bedrijventerrein Beatrixhaven. De twee rapporten werden gebundeld en onder de vlag ‘Eén plan voor stad en snelweg’ via een uitgebreide consultatieronde aan de omgeving gepresenteerd.
 
In 2006 namen de ministers van Verkeer en Waterstaat en VROM (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu) het besluit om de ondertunneling van de N2 tussen Geusselt en Europaplein als enige oplossing verder te onderzoeken. De gemeenteraad van Maastricht stelde het voorkeurstracé vast voor de nieuwe ontsluitingsweg tussen de A2/A79 bij knooppunt Kruisdonk en bedrijventerrein Beatrixhaven (nu: de Nieuwe Limmelderweg).

Vernieuwend en efficiënt: concurrentiegerichte dialoog

Bij A2 Maastricht was er geen kant en klaar plan. Op basis van eisen, wensen en een maximaal budget is aan marktpartijen gevraagd zélf een totaaloplossing te bedenken voor infrastructuur en gebiedsontwikkeling. In vaktermen heet dat ook wel een concurrentiegerichte dialoog. Zo ontstond een ‘aanbestedingswedstrijd voor ontwerp en uitvoering’ en werden de deelnemers uitgedaagd hun maximale creativiteit, specialisme en enthousiasme in te brengen. Met als resultaat: een kwaliteit hoogwaardig plan dat door het vervlechten van procedures en de nauwe samenwerking tussen verschillende partijen ook nog eens snel en efficiënt is uitgevoerd.

Aanbestedingsprocedure: eind 2006 - juli 2009

De Europese aanbesteding voor het project A2 Maastricht startte eind 2006 met de selectiefase. In maart 2007 werden op basis van ervaring, bekwaamheden en financiële draagkracht vijf marktpartijen geselecteerd. Zij werden voor Dialoogronde I uitgenodigd om een visie op hoofdlijnen te maken, op basis van het Ambitiedocument ‘De vraag aan de markt’ (april 2007). In dit document stonden de ambities van de opdrachtgevers en veertien wensen waaraan het ontwerp moest voldoen. De belangrijkste was het realiseren van synergie en integraliteit.
 
In september 2007 werden drie partijen gekozen voor deelname aan Dialoogronde II. Zij werkten hun visie verder uit in één totaalplan met oplossingen voor verkeer, stedelijke ontwikkeling, milieu en leefomgeving plus een eigen aanpak voor de uitvoering. Er was ruimte voor discussie over (minimum)eisen of (scope)begrenzingen, die onbedoeld innovaties, optimalisaties en waardencreatie van het integrale plan in de weg konden staan. De drie deelnemers hadden maandelijks overleg met het Projectbureau A2 Maastricht, om af te tasten of bepaalde oplossingen mogelijk waren. Ook had elke partij een ontmoeting met het A2-Buurtenplatform en het A2-Bedrijvenplatform. Daarin konden beide platforms hun wensen, ideeën en zorgen kenbaar maken.

Frans Koelman, Peter Haremaker en Roger Heuts.jpg

"Daar hebben wij ons eerste succes geboekt. In het plan zou oorspronkelijk alleen de onderste tunnel geschikt zijn voor de zwaarste veiligheidsklasse van het vervoer van gevaarlijke stoffen. Wij hebben bepleit dit ook mogelijk te maken in de bovenste tunnel."

Lees het interview met leden van het A2-Bedrijvenplatform over hun inbreng.

 

Tijdens Dialoogronde III werden de plannen aangevuld met gegevens voor toetsing aan het Programma van Eisen en de gunningscriteria. De effecten van de plannen werden aangegeven in een Variantennota (incl. concept MER). Ook werden visualisaties gemaakt, zowel digitaal als in de vorm van een maquette. Bijzonder was dat de marktpartijen hun plan moesten presenteren aan het publiek tijdens een stadsbrede consultatieronde. Geïnteresseerden mochten niet kiezen, maar konden per plan hun mening geven. Deze meningen werden gebundeld in een openbaar document. In Dialoogronde IV werden de resultaten van de consultatie waar mogelijk en wenselijk in de plannen verwerkt. Dit leverde drie integrale plannen op met een definitieve status.
 
De aanbestedingsprocedure werd afgesloten met de Inschrijvingsfase. De definitieve inschrijvingen werden getoetst op geldigheid en prijs. Vervolgens werd bekeken of ze voldeden aan het Programma van Eisen. Een Gunningsadviescommissie beoordeelde de plannen op hun meerwaarde en bracht een advies uit. Deze commissie bestond uit zes experts op het gebied van verkeer, stedenbouw, milieu, landschap en ondergronds bouwen:

  • Jan Mans (Ⴕ), oud-burgemeester van o.a. Enschede
  • Hans Blom, specialist in ontwikkeling van verkeersbeleid
  • Jo Coenen, voormalig Rijksbouwmeester
  • Wim Hafkamp, milieueconoom
  • Bandi Horvat (Ⴕ), specialist ondergronds bouwen
  • Dirk Sijmons, Rijksadviseur voor het Landschap

Een Tenderboard van drie personen hield steeds in de gaten of de aanbestedingsprocedure volgens de regels verliep.

 

De samenwerkende publieke partijen namen in 2009 de eindbeslissing. In juni maakte minister Eurlings (Verkeer en Waterstaat) namens de Stuurgroep A2 Maastricht het winnende plan bekend: de Groene Loper van Avenue2.  

  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.
  • Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren. Tijdens de extra consultatieronde (eind 2008 - begin 2009) kon iedereen de drie plannen in het Informatiecentrum bekijken en erop reageren.

Consultatie drie plannen voor A2 Maastricht

In het kantorencomplex van het Geusseltstadion presenteerde elk consortium negen weken lang het eigen plan aan het publiek. Van 16 november 2008 tot en met 16 januari 2009 kon iedereen reageren op de drie plannen. Deze extra consultatie – die juridisch niet verplicht was – stelde marktpartijen in staat hun plannen op onderdelen aan te scherpen en te verrijken. Ruim 3.590 mensen bezochten de consultatiemarkt. Vooral inwoners uit de aangrenzende A2-wijken, maar ook journalisten en (belangen)organisaties.

Tweede fase wettelijke procedures: juli 2009 - november 2011

In oktober 2009 ondertekenden de samenwerkingspartners het contract met consortium Avenue2. Vervolgens werd in 2010 het plan de Groene Loper vertaald naar een Ontwerp-TracéBesluit met milieueffectrapport (OTB/MER) 'A2 Passage Maastricht' en de Ontwerp-Bestemmingsplannen (OBP) 'A2 Traverse' en 'A2 Mariënwaard'. De verschillende documenten lagen ter inzage en opnieuw kon iedereen zijn of haar mening geven. Alle ingediende reacties werden samengevat en opgenomen in een Nota van Antwoord, die voor elk van de procedures afzonderlijk werd ontwikkeld. Hierin konden insprekers het antwoord op hun ingediende reacties teruglezen.

DSC03745.JPG
Bezoekers bekijken de film de Groene Loper van Avenue2. © Archief Projectbureau A2 Maastricht

Mede naar aanleiding van de ingediende zienswijzen zijn een paar kleine wijzigingen doorgevoerd op het Ontwerp-Tracébesluit en de Ontwerp-Bestemmingsplannen om te komen tot het definitieve Tracébesluit en de definitieve bestemmingsplannen. Op hoofdlijnen zijn ze echter gelijk gebleven. Dat kwam omdat het soort reacties grotendeels al bekend was vanaf de grootscheepse consultatieronde tijdens de aanbesteding en daardoor al eerder verwerkt kon worden. Op 30 november 2011 ondertekende minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) het Tracébesluit. Een maand later stelde de gemeenteraad van Maastricht beide bestemmingsplannen vast.

Finale toets door de Raad van State

Na de vaststelling van het Tracébesluit en de bestemmingsplannen was het nog mogelijk om beroep in te dienen tegen de vastgestelde plannen en een voorlopige voorziening (schorsing) te vragen van het besluit. Deze mogelijkheid gold alleen voor mensen die een zienswijze hadden ingediend op het OTB/MER of de OBP en voor belanghebbenden die redelijkerwijs niet kon worden verweten geen zienswijzen te hebben ingediend. De Raad van State ontving 21 beroepschriften op het Tracébesluit. Er was één schorsingsverzoek, dat is ingetrokken. Tegen de twee bestemmingsplannen werden 14 beroepschriften ontvangen. 

Ondertekening contract_EMBEDD.jpg
Het glas wordt geheven bij de ondertekening van het contract voor realisatie. © Communicatie A2 Maastricht

Kogel door de kerk

In september 2011 behandelde de Raad van State de beroepen tegen het Tracébesluit en de bestemmingsplannen. Eind 2011 verklaarde de Raad van State het Tracébesluit en beide bestemmingsplannen onherroepelijk. Daarmee was er – na een zorgvuldige voorbereiding van 7½ jaar – definitief groen licht voor de uitvoering. Sjeng aon de geng!

20120322-A2-047.jpg
Symposium: 'Zijn planprocedures anders te plannen?' © Archief Projectbureau A2 Maastricht

Symposium: zijn planprocedures anders te plannen?

Op 22 maart 2012 vond een symposium plaats over de planprocedures voor A2 Maastricht. Ruim 90 professionals uit het hele land, bezig met integrale gebiedsontwikkeling en werkzaam bij de overheid, in de bouw of bij adviesbureaus, waren aanwezig. Centrale vraag was: 'Zijn planprocedures anders te plannen?'. De evaluatie van de publieksrechtelijke procedures bij A2 Maastricht is vastgelegd in een boekje. Download het boekje hier.

Schreudersprijs 2017

In 2017 won het project A2 Maastricht de Schreudersprijs: de vakprijs voor vernieuwende ondergrondse bouwprojecten. De jury loofde de innovatieve ondergrondse dubbellaagse oplossing en de bovengrondse mogelijkheden die dit biedt voor het helen van Maastricht-Oost. Maar er was ook aandacht voor de aanbesteding: juryvoorzitter prof. Mandy Korff van TuDelft en Deltares stelde dat het bijzonder is dat door de gekozen, innovatieve aanbestedingsformule de private partij optimaal de ruimte heeft gekregen om binnen de publieke kaders zo veel mogelijk naar eigen inzicht en met innovatieve oplossingen een integraal plan te ontwikkelen.

schreudersprijs - desiree florie.jpeg

Fase vastgoedontwikkeling

De fase van de vastgoedontwikkeling is in 2017 gestart met een actualisering van het stedenbouwkundig en programmatisch plan uit de Bieding van 2009. Dit betrof een dóórontwikkeling en verrijking van het masterplan de Groene Loper. Daarbij is rekening gehouden met ‘voortschrijdend inzicht’ (vooral over het verduurzamen van het vastgoed) en met het op onderdelen verruimen van het plangebied. Dit laatste was nodig om meer kansen te benutten voor met name de verbinding van de Groene Loper met de aanliggende woonwijken. 

 

De concrete vastgoedontwikkeling begon in 2017 met de renovatie van de Gemeenteflat. Dit Rijksmonument (1950) leek aanvankelijk te moeten worden gesloopt voor de aanleg van de A2-tunnel. Door de keuze voor een gestapelde tunnel kon deze eerste flat van Maastricht worden gespaard en kon Avenue2 als nieuwe eigenaar in plaats van sloop het pand herontwikkelen en renoveren. 

Twee supervisors

De inhoudelijke uitwerking en optimalisaties van de nieuwbouwlocaties gebeurde onder regie van twee door Avenue2 aangestelde supervisors: West8 (Edzo Bindels, stedenbouw / landschap) en architectenbureau Martens Willems & Humblé Architecten (Fred Humblé, architectuur). Als ontwikkelaar Ballast Nedam Development tijdens het gefaseerde proces van realisering van het vastgoedprogramma behoefte had aan een fundamentele aanpassing van het plan (bijvoorbeeld verdichting, rooilijnen, typologie, materiaalgebruik), kon dit op basis van een door de supervisors naar het Projectbureau A2 respectievelijk de welstandscommissie aan te reiken onderbouwing mogelijk worden gemaakt.

De juridische basis voor de vastgoedontwikkeling ligt in het onherroepelijke bestemmingsplan A2 Traverse. Het geactualiseerde plan uit 2017 heeft geleid tot enkele verbeteringen, waarvoor een wijziging van het bestemmingsplan nodig was. De belangrijkste was het iets anders situeren van de woontoren in het zuidelijk plandeel, om een betere aansluiting te krijgen op de omgeving en het aangrenzende complex. Voor deze wijziging is de gebruikelijke (bestemmingsplan)procedure gevolgd.

 

AronNijsFotografie_MGL-Archit_sessie24april19klein-019-kl.jpg

Soepele vergunningverlening 

De belangrijkste vergunning in de fase van vastgoedontwikkeling was de bouwvergunning, later de ‘omgevingsvergunning voor bouwen’ geheten. Hiervoor heeft Projectbureau A2 Maastricht in samenwerking met Ballast Nedam Development een strak proces ingericht, dat hier wordt weergegeven. In dit proces zijn de privaatrechtelijke toetsing door het projectbureau en de publiekrechtelijke toetsing door de gemeente Maastricht geïntegreerd. Dit kreeg in de praktijk zijn beslag in de ontwerpsessies voor de verschillende plandelen. Nadere uitleg hierover vindt u hier

Bouwplannen als hamerstuk

Bijzonder was dat aan de integrale ontwerpsessies behalve teams van architecten, de beide supervisors, het bouwbedrijf (meestal Laudy) en het projectbureau ook werd deelgenomen door een vast ‘vooruitgeschoven lid’ van de Maastrichtse welstandscommissie en de stedenbouwkundige van de gemeente Maastricht. Zij werden al in de fase van het voorlopig ontwerp meegenomen in de bouwplannen. Ze konden dus al vroeg, zonder dat dit enige juridische status had, aangeven hoe het ontwerp uiteindelijk in de publiekrechtelijke toetsing beoordeeld zou kunnen worden. Het projectbureau zorgde er verder voor dat ook andere gemeenteambtenaren, die een adviserende rol zouden kunnen spelen bij de finale toetsing, al vroeg werden meegenomen bij de planvorming. Denk hierbij bijvoorbeeld aan beleidsadviseurs rond mobiliteit.

 

Het vroegtijdig betrekken van de welstandscommissie en haar ‘adviseurs’ moest ertoe leiden – zo was het streven – dat de uiteindelijke behandeling van een bouwplan in de commissie goed beschouwd niet meer was dan een ‘hamerstuk’. Alle inhoudelijke discussies waren dan immers al gevoerd. Zo verliep ook het proces van vergunningverlening voor de bouwplannen in A2 Maastricht soepel en ‘anders dan anders’.

Top