zoekenBlik op opgeknapte Gemeenteflat, Blok 8 en boksschool aan de Groene Loper
Gemeenteflat
Een icoon, een voorbeeld en een oplossing
Een icoon voor de stad. Dat had toenmalig stadsarchitect Dingemans in de jaren na de Tweede Wereldoorlog voor ogen met de Gemeenteflat. Het gebouw staat bekend als een voorbeeld van geslaagde woningbouw in de wederopbouw na de oorlog. Architect Frans Dingemans maakte het ontwerp in de jaren 1948-1950, in opdracht van de gemeente.
Het was een tijd van grote woningnood. De woningen waren gericht op oudere echtparen, alleenstaanden en eenoudergezinnen. De flat was de eerste hoogbouw in de stad en voor die tijd van alle gemakken voorzien. Het gebouw had een lift, centrale verwarming en een vuilstortkoker.
Over de architectuur
Vanuit architectonisch oogpunt valt de afwisseling in kleur- en materiaalgebruik op, de ritmiek en proportionering van de buitengevels en de uitspringende balkons. Verder is er een innovatieve bouwtechniek in beton toegepast. Een nieuwe bouwtechniek was nodig, omdat in de naoorlogse jaren te weinig stenen voorradig waren.
Aan de slag met de Gemeenteflat
Ten tijde van de aanleg van de Groene Loper was de Gemeenteflat het eerste vastgoedproject van Avenue2/Ballast Nedam Development dat gerealiseerd werd. De ontwikkeling lag in handen van Mulleners Vastgoed, de uitvoering was in handen van LAUDY Bouw & Ontwikkeling. Fred Humblé was architect voor de restauratie. De restauratie werd o.a. voorbereid in afstemming met de gemeente Maastricht en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.
De plannen
Uitgangspunt was om met de gerestaureerde en gemoderniseerde appartementen diverse doelgroepen aan te spreken, met focus op mensen die graag centraal gelegen en in een goed via het openbaar vervoer bereikbaar appartement wonen. Daarnaast was het idee om op de begane grond van het gebouw, op de hoek Scharnerweg-Koningsplein een nieuwe ontmoetingsplek te maken voor Maastricht-Oost in de vorm van een koffie-/broodjesbar. Dit is uiteindelijk Talentino De Greune Luiper geworden.
Over de restauratiewerken
In april 2017 zijn de restauratiewerken van de Gemeenteflat gestart. Vooral de buitenkant van het rijksmonument werd gerestaureerd en zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Zo zijn er nieuwe kozijnen aan de zijde van de Groene Loper en de kopse kanten geplaatst. De ingang werd naar de voorkant verlegd, aan de Groene Loper. Twee appartementen op de begane grond werden samengevoegd voor de horecagelegenheid.
Ook het dak, de algemene ruimten en de installaties binnen werden onder handen genomen. Denk aan de verwarming, warm water, ventilatie en de liften. Met het toepassen van een warmtepompinstallatie en zonnepanelen is de flat energiezuinig gemaakt.
Een bijzonder torentje
De Gemeenteflat werd gebouwd tijdens de Koude Oorlog, een tijd waarin velen ernstig rekening hielden met een Russische aanval. Om de burgers te beschermen, was er behoefte aan uitkijkposten om de stad goed te kunnen overzien bij een aanval. De Gemeenteflat leek daar uitstekend geschikt voor en zo kwam één van de uitkijkposten hier terecht. Ook dit torentje was ondertussen aan vernieuwing nodig. Op 10 mei 2017 werd er een nieuw exemplaar geplaatst.
Oplevering
De gerenoveerde Gemeenteflat is in 2018 opgeleverd.
Genomineerd
Er was volop waardering voor de ‘nieuwe’ Gemeenteflat. Zo werd het gebouw in 2019 genomineerd voor de publieksprijs van de Victor de Stuersprijs, de architectuurprijs van de gemeente Maastricht.
Postzegel
En de Gemeenteflat kan per post verstuurd worden. Vanaf 2017 staat het gebouw namelijk op een postzegel van PostNL. Met het postzegelvel 'Architectuur wederopbouw' schenkt PostNL aandacht aan tien iconische gebouwen die tijdens de wederopbouw na WOII gebouwd werden. En in die ‘nationale top tien’ staat dus ook de Gemeenteflat langs de Groene Loper.
De Gemeenteflat toen en nu
Vanaf de Torenflat is duidelijk het verschil te zien tussen de Gemeenteflat toen en nu. Links een gebouw in een vaal jasje dat bijna niet opvalt bij het voorbijrazende verkeer. Rechts staat het fier te pronken voor wie over de Groene Loper voorbij komt.
Blok 8
Een nieuwe toekomst
Voor de ondertunneling stonden er negen flats (blokken) aan weerszijden van de A2 die moesten worden gesloopt voor de werkzaamheden. De eerste flats voor de realisatie van de tunnel en de tijdelijke autoweg. De laatste voor de bovengrondse herinrichting. ‘Blok 8’ is wel (deels) blijven staan en heeft een nieuwe toekomst gekregen.
Van aantrekkelijke stadsboulevard naar splijtende autoweg
De negen flats werden in de jaren vijftig gebouwd, langs de statige President Rooseveltlaan. Voor die tijd waren het luxe portiek-etageflats. De gestapelde bouw hielp meteen de woningnood te verminderen. Het was een vooraanstaande en aantrekkelijke locatie om te wonen; een voorbeeldproject voor Nederland. Niemand had toen in de gaten dat het autogebruik dusdanig snel zou groeien dat de stadsboulevard zou uitgroeien tot een verkeersriool. Een autoweg die Maastricht-Oost als een soort Berlijnse muur in tweeën zou hakken.
Slopen of duurzame toekomst?
In 2009 werd duidelijk dat de negen blokken gesloopt moesten worden. Bij de uitwerking van de plannen voor de eerste nieuwe huizen werd Blok 8 opnieuw onder de loep genomen: is het mogelijk de flat of een deel ervan op te nemen in de nieuwbouw? Kan de flat gerenoveerd worden en een nieuwe duurzame toekomst krijgen? Is de flat bouwkundig geschikt? Kan Blok 8 worden ingepast in de nieuwe omgeving? Die vragen werden door Avenue2, Projectbureau A2 Maastricht en ontwikkelaar Mulleners Vastgoed besproken en daaruit werd geconcludeerd: ja, Blok 8 is te renoveren voor eigentijdse huurwoningen. En ja, Blok 8 kon als cultuurhistorisch element worden ingepast in de nieuwbouwplannen.
Architect Michaël Spanjers van SeC Architecten in Beek maakte een ontwerp waarmee Blok 8 weer een nieuwe, frisse uitstraling kreeg, die helemaal past bij het voorname uiterlijk van de nieuwbouw aan de Groene Loper.
Weer passend bij huidige woonstandaard
Voor de realisatie van A2 Maastricht had de gemeente een aantal vastgoedlocaties aangewezen waarop Avenue2/Ballast Nedam Development nieuwbouw mocht ontwikkelen. Blok 8 was zo’n vastgoedlocatie. Het gebouw is verkocht aan belegger Mulleners Vastgoed. Avenue2 heeft een deel ervan gesloopt. Mulleners heeft het andere deel gerenoveerd en de gerenoveerde appartementen verhuurd.
Blok 8 bestond uit vijf portieken. De drie portieken die het meest noordelijk gelegen zijn (richting Geusselt) bleven behouden. Dit zijn de woningen vanaf de hoek Schepen Roosenstraat-President Rooseveltlaan. Deze drie portieken zijn geheel gerenoveerd en aangepast aan de huidige woonstandaard.
De renovatie
De indeling van de appartementen is hetzelfde gebleven, want die was nog helemaal bij de tijd. De architecten moesten vooral aan de slag met de gedateerde gevels. In het stedenbouwkundig masterplan van de Groene Loper stonden diversiteit, individualiteit en een verticale gelaagdheid centraal. Het oude Blok 8 had echter veel meer een horizontale gelaagdheid. Om dat op te heffen, is de doorlopende balk bij de dakrand boven de entrees verwijderd. Alle kozijnen met een Frans balkon zijn doorgetrokken tot op de vloer.
Blok 8 lag al een halve bouwlaag getild ten opzichte van het maaiveld van de Groene Loper. Zo konden de appartementen op de onderste woonlaag een buitenterras krijgen. Daarnaast is de gevel schoongemaakt en opnieuw gevoegd met een lichte voeg. De entrees zijn vernieuwd en lichter gemaakt. Aan de achterzijde zijn nieuwe balkons aangebracht.
In 2020 zijn de nieuwe bewoners verhuisd naar de 24 appartementen van zo’n 85 vierkante meter.
Boksschool
Historie
Het gebouw met het opvallende raster was vroeger een jongensschool, de Johannes Berchmansschool. Haaks daarop staat de gymzaal. Die werd later gebruikt als boksschool, vandaar dat het gebouw inmiddels zo bekend staat. Architect Frits Peutz ontwierp de jongensschool met de typische Kunradersteen in 1948. De gymzaal is door Alphons Boosten ontworpen in 1954.
Herbestemming
De oude boksschool
In de oude boksschool zaten vroeger een gymzaal, kleedlokalen en sportruimte. Hier zijn woningen in gekomen. Het terrein aan de Groene Loper voor de boksschool werd ook opnieuw ingericht. Hier is een plein gemaakt, tussen de Groene Loper en de voortuinen van de woningen in de boksschool.
De Groene Loper is met een voetpad verbonden met de Burgemeester Bauduinstraat en de Burgemeester Van Oppenstraat. Aan beide kanten van het plein aan de Groene Loper is een klein gebouw met appartementen gerealiseerd.
De oude jongensschool
In dit deel van het gebouw zaten vroeger twaalf klaslokalen. Hier zijn studio’s in gemaakt. Tegenover de ingang van de Jongensschool is een woning gerealiseerd.
Nieuwbouw
Naast herbestemming werden er ook nieuw gebouwd. Door de bestaande gebouwen te laten staan, ontstond een soort plein in het midden. Aan de kant van de Burgemeester Bauduinstraat werden zes nieuwe stadswoningen gepland, ontworpen door Mathieu Bruls. Aan de Burgemeester Van Oppenstraat lag een driehoekig perceel waar ruimte was voor één woning. De koper daarvan mocht dit zelf ontwerpen.
In het najaar van 2021 is begonnen met de uitvoering van de werkzaamheden.
