zoekenMaastrichtse gevels langs de Groene Loper?
Onlangs zijn de voorbereidingen gestart voor de eerste fase van de nieuwbouw langs de Groene Loper. Een goed moment om vooruit te kijken naar de architectuur. Die is gebaseerd op ontwerpprincipes die de bebouwing langs de Groene Loper straks een eigen identiteit zullen geven. Een identiteit die past bij Maastricht, maar er ook een eigen draai aan geeft. Jos Geurts, manager gebiedsontwikkeling bij Projectbureau A2 Maastricht, en Fred Humblé, stedenbouwkundig supervisor namens Avenue2/Ballast Nedam, lichten toe.
De ontwerpprincipes voor de architectuur komen voort uit het stedenbouwkundig plan van Avenue2, het consortium dat in juni 2009 de aanbesteding won van het project A2 Maastricht. Het plan is gemaakt door landschapsarchitect Edzo Bindels van het Rotterdamse bureau West 8. Voor de couleur locale, de noodzakelijke kennis van de lokale omstandigheden, had hij de hulp ingeroepen van Fred Humblé van het Maastrichtse bureau Humblé Martens & Willems architecten. Het stedenbouwkundig plan van destijds is in de tien jaar na het winnen van de aanbesteding geactualiseerd naar aanleiding van de veranderde woningmarkt en nieuwe inzichten over onder meer duurzaam en klimaatbestendig bouwen. De omvang van het programma (circa 1.000 woningen) en de basisprincipes voor de architectuur zijn in al die tijd overeind gebleven en ook Bindels en Humblé zijn anno 2019 nog steeds van de partij. Zij begeleiden nu als stedenbouwkundig supervisor de architecten die de woningen ontwerpen. Dat gebeurt onder meer in gezamenlijke workshops.
Plannen beter geworden
Dat het oorspronkelijke plan na tien jaar nog fier overeind staat, is best bijzonder, zegt Jos Geurts. ‘En ook dat de ontwerpers van de Groene Loper er nu bij zijn als supervisor. Dat hebben we destijds vastgelegd in de overeenkomst met Avenue2. Het Projectbureau A2 Maastricht wil uiteraard dat het plan dat in 2009 de aanbesteding heeft gewonnen, wordt uitgevoerd zoals het toen is bedoeld, met dezelfde kwaliteit. Daarom blijven we toezien op de planontwikkeling voor de woningen. Daarnaast kijkt Nick Ceulemans namens de gemeentelijke welstandscommissie voortdurend mee. Zo houden we samen de kwaliteit van de plannen in de gaten. Ik durf te stellen dat deze in de tien jaar na 2009 door de steeds verdere uitwerking beter is geworden.’
Wonen aan een statige laan
Bij de stedenbouwkundige opzet van de nieuwbouw langs de Groene Loper hebben Edzo Bindels en Fred Humblé als vertrekpunt gekeken naar de bebouwing langs de Maastrichtse singels, zoals de Hertogsingel en Statensingel. Humblé: ‘Deze hebben een breed profiel en een diversiteit aan individuele en tegen elkaar aan geschoven panden. Tegelijkertijd hebben ze een aantal overeenkomstige kenmerken, die de singels het beeld geven van een voorname laan. Zo zit er dieptewerking in de gevels, door erkers en naar binnen liggende deuren. Omdat de panden allemaal minimaal drie verdiepingen hebben, vormen ze samen een pontificaal front. Ook hebben veel panden een trapje naar de voordeur, naar een iets verhoogde beletage, soms boven een souterrain. Dat past bij het wonen aan een statige laan; daar kijk je vanuit de woonkamer neer op de straat.’
Bouwen in groepjes van woningen
In de architectuur van de Groene Loper komen bovenstaande principes terug. Niet door precies zo te bouwen als langs de Maastrichtse singels, maar door de principes op een eigentijdse manier toe te passen, toegesneden op de specifieke situatie in het gebied. Zo wordt de Groene Loper doorsneden door oost-west straten. De kruispunten krijgen een accent met grotere gebouwen met meer verdiepingen en, waar mogelijk, niet-woonfuncties op de begane grond. Daarbij ontwerpen de architecten ook ‘om de hoek’, zodat een goede aansluiting ontstaat met de bestaande bebouwing in de achterliggende buurten.
Ook de lengte van de Groene Loper vraagt om een specifieke toepassing van de ontwerpprincipes. ‘Er komen steeds ensembles van drie of vier woningen in één ontwerp’, aldus Humblé. ‘Daarnaast komt dan weer een volgend ensemble met een ander ontwerp. Het groeperen van woningen zorgt voor een breder front. Dit evenaart de royale afmetingen van de panden langs de singels en verbetert de aansluiting op de grotere bebouwingsmassa’s op de kruispunten. Daarbij is er tussen de ensembles onderling een grote variatie: de ene heeft een beletage, de andere niet. Bij de ene zijn de erkers verder naar buiten geschoven dan bij de andere. Ook het aantal verdiepingen verschilt.’
Verscheidenheid én eenheid
De werkwijze langs de Groene Loper bestaat hiermee uit een combinatie van een sterke stedenbouwkundige sturing en een gedifferentieerde en betrekkelijk vrije architectonische invulling. Zo ontstaat zowel verscheidenheid als eenheid. Verscheidenheid door het werken met ensembles en de invoeging zo her en der van losse panden (Humblé: ‘zonder een onvertogen woord wordt het saai’), eenheid doordat sommige elementen overal terugkomen. Dat zijn met name het lage betonnen muurtje met een motief van Kunradersteen dat bij alle woningen het voortuintje scheidt van de straat, de toepassing van bakstenen waardoor de gevels mooier verouderen dan gestucte gevels, het integreren in het ontwerp van zonnepanelen en de toepassing van mooie detailleringen bij kleine elementen zoals de voordeur en brievenbus.
Maastrichts?
In hoeverre dit typisch Maastrichts is, daar wil Fred Humblé best een discussie over voeren. ‘De architectuur in de stad Maastricht is van oudsher betrekkelijk gesloten en wat zwaar van karakter. Bij de nieuwbouw aan de Groene Loper wordt daar rekening mee gehouden, maar het gebied moet ook nadrukkelijk een eigen identiteit krijgen. Goede ontwerpen doen niet het verleden na, maar laten het oude in het nieuwe terugkomen en geven er een eigen draai aan.’
De eerste woningen
De eerste fase van de nieuwbouw langs de Groene Loper is onderdeel van het deelplan Laan van Bellevue. Laudy bouwt hier in opdracht van Ballast Nedam Development 68 koopwoningen (53 stadswoningen en 15 appartementen) en circa 50 vrije sector huurwoningen. Ze worden gebouwd ten noorden van de Professor Cobbenhagenstraat en op de hoek bij de Lourdeskerk. Voor het ontwerp van deze eerste fase tekenen vijf architecten(bureaus): Hilberink Bosch architecten (Berlicum), Liesbeth Brink (Rotterdam), De Architectenwerkgroep Tilburg (DAT), Mathieu Bruls (Maastricht) en HumbléMartensWillems architecten (Maastricht). West 8 ontwerpt de tuinmuurtjes en alle verbindende elementen die horen bij de laan.
Deze eerste woningen aan de Groene Loper kregen in april een vier sterren certificaat op het DGBC Woonmerk. Dat is een keurmerk van het Dutch Green Building Council voor duurzame woningbouw. Het is voor het eerst dat dit label in Nederland wordt uitgereikt aan een nieuwbouwproject.